Het maken van een 'focused' Krupa collimator voor het collimeren van de hoofdspiegel

(click here for the English version)
Er zijn verschillende 'tools' om de hoofdspiegel van een Newtontelescoop te collimeren. Het bekendst zijn wel het cheshire oculair en de barlowed laser. Veel minder bekend en gebruikt, is de Krupa collimator. Informatie over de 'rivised of 'focused' Krupa collimator, het type dat ik heb gebouwd, is te vinden in een artikel op het 'IciInSpace' forum, geschreven door Dave Nicholls. Zijn uitleg over hoe het apparaat werkt en hoe het kan worden gemaakt is heel duidelijk. Ik zal er daarom kort over zijn. Belangrijk is, dat de lens die erin zit (zie onder) één brandpuntsafstand weg zit van het schermpje met het ledje en naar de andere kant toe één brandpunstafstand verwijderd van je oog. Zie de eerste foto. Als je - vanaf links in alle onderstaande foto's - door de Krupa kijkt, zie je een rood scherm, met de donkere achterkant van het ledje in het centrum daarvan (zie de laatste foto hieronder). De emitterkant van het ledje wijst dus naar de hoofdspiegel van de telescoop. De lens vergroot datgene wat je ziet, waardoor alles heel duidelijk te zien is. Het positioneren van je oog moet je even leren: zorg dat je het hele verlichte schermpje, dat met een rood ledje licht rood gekleurd is. De donkere schaduw van de stip op de hoofdspiegel kun je dan heel duidelijk en enkele malen vergroot zien. Je oog enkele millimeters verkeerd plaatsen zorgt dat je niet ziet wat je moet zien. Bij de bouw zoals aangegeven, moet je je oog tegen de rand van de buis houden. Als de collimatie goed is, staat de schaduw van de spiegelstip gecentreerd rond de donker uitziende led. Als je er een wilt bouwen, zoek dan een lens met een brandpuntsafstand van 25-50 mm, of ietsjes langer als je er geen in die range vindt. Bij surplus shed, die ook naar Nederland leveren, is er een te koop (catalog no. L4661) met een brandpuntsafstand van 35 mm. Kosten inclusief vervoer: 9 euro. De lens hoeft niet per se achromatisch te zijn. Van een convex-concave or plano-convex lens, moet de convexe (bolle) kant in de Krupa van je oog afgekeerd zijn.

Op de foto hieronder staan de onderdelen van een van de Krupa's die ik heb gebouwd: de hoofdbuis, gemaakt van 35 mm buitendiameter aluminium buis, uitgedraaid tot 32 mm binnen diameter (omdat het lensje die afmeting had), de afstandhouders, gemaakt van 32 mm PVC, het 32 mm doorsnee, 35 mm brandpuntsafstand lensje, het doorzichtige schermpje met een centraal gat voor het 3 mm dikke transparante 2000 MCD rode ledje en het ledje zelf. Van het ledje moet de top eraf worden geschuurd (met schuurpapier), tot vlak boven de licht emitter en het topje moet daarna weer wat helder gepolijst worden. Ik heb dat met cerium oxyde gedaan (was net een spiegel aan het maken dus ik had het staan), maar het kan ook met tandpasta of iets anders. Kijk goed uit dat je de dunne verbinding die aan de zijkant van het ledje naar de emitter loopt niet beschadigt. Het afschuren en polijsten kost niet meer dan 5-10 minuten.

Belangrijk is ook, dat de led, behalve uiteraard de emitter kant, goed zwart wordt gemaakt. Plak daartoe een klein stukje tape op de afgeschuurde emitter kant en doop het ledje in de zwarte verf. Dat moet enkele keren gebeuren, om er zeker van te zijn dat er aan de achterkant geen licht wordt doorgelaten. Vooral aan het randje wil dat nog al eens het geval zijn. Gebruik een loupe om te zien of er echt geen licht meer doorkomt, want met het blote oog is dat niet goed te zien. Ik heb het ledje met wat metaalepoxy in het gat van het schermpje gelijmd, maar dat kan ook wel met andere soort lijm. Totale kosten, inclusief de lens van surplus shed: rond 15,- euro.

De foto's hieronder laten de in elkaar gezetten Krupa zien, plus nog een andere die van 32 mm buitendiameter PVC is gemaakt. Ik had nog een kleiner lensje liggen. De leds zijn 1.8 Volt en doen het op twee 1.5 V AA batterijtjes, met een 100 ohm weerstandje tussen de batterij en het ledje. Op de tweede foto hieronder zijn ook de batterijtjes te zien. De houdertjes zijn te bestellen bij Conrad.

Deze collimator werkt erg goed en erg accuraat. Als de Krupa een zeer goede collimatie liet zien, was dat ook het geval met de cheshire. Het gebruik kost even wat oefening om je oog precies in de juiste positie te houden. Houd je je oog te ver van de collimator of er te dicht bij of niet in het midden, dan zie je het verlichte schermpje en de schaduw van de stip op de hoofdspiegel niet (goed). De collimator werkt goed met een niet geperforeerde spiegelstip, maar met een stip die wel een centraal gat heeft, is het iets beter te zien of de collimatie optimaal is.

Hieronder een foto door een Krupa collimator, gemaakt door Nils Olof Carlin. Het rode schermpje, de donkere achterkant van de led en de donkere schaduw van de spiegelstip zijn goed te zien. Ook de draadjes die van de led naar de batterijen lopen zijn zichtbaar.

Go to: main menu

Go to: A 20 inch f/3.6 computerized Dobsonian Go to: Building a trilateral computerized 20 inch f/5 Dobsonian
Go to: Project: five 12 inch lightweight Dobsonians Go to: Motorizing a 12 inch lightweight Dobsonian
Go to: 20 inch telescope Go to: Equatorial platform Go to: Scotch mount Go to: Binocular mount Go to: Dobsonian tips
Go to: Bending aluminium Go to: Collimating Go to: Making a Krupa collimator Go to: Dotting the primary
Go to: A ballhead type telrad/finder mount Go to: Mirror making log of 300 mm mirror Go to: Astronomy
Go to: Using digital finder charts at the eyepiece Go to: Astronomy links Go to: Building a spherometer
Go to: Building a Bath interferometer Go to: A Foucault-Ronchi-Lyot tester Go to: Building a mirror making machine
Go to: Home

Email: Jan van Gastel