Het collimeren van een Newton telescoop


door: Nils Olof Carlin
vertaling: Jan van Gastel

printbare versies

- Een korte, praktische handleiding 'Collimatie in 5 stappen' (2 pagina's), is te downloaden vanaf hier.
- Een kort artikel (1 pagina) over de vereiste nauwkeurigheid van collimeren staat hier.
- Een printbare versie van het hele onderstaande artikel (21 pagina's) in pdf-format is te downloaden vanaf hier.
- Het door mij in Zenit juli/augustus 2004 gepubliceerde artikel over collimeren (16 pagina's) staat hier.

Workshops collimeren en individuele hulp bij collimeren

Collimeren is niet moeilijk. Het is te leren door dit of een ander artikel goed te bestuderen. Het een keer in de praktijk zien maakt het leerproces echter veel sneller. Daarom geef ik regelmatig workshops collimeren. Ook bij u kom ik graag langs voor zo'n workshop. Kom ook gerust langs met je telescoop om een keer samen te collimeren. Voor contact, zie mijn emailadres onder aan de pagina.

INHOUDSOPGAVE

Wat is collimeren eigenlijk?
Theoretische achtergrond
 de optische onderdelen
 de optische assen
 collimatiefouten
 - type 1A fout
 - type 1B fout
 - type 2 fout
 - type 3 fout
 - type 4 fout
 Het collimeren
 inleiding
 1. zet de focuser haaks
 2. offset de vangspiegel
 3. centreer de vangspiegel
 4. kantel de vangspiegel
 5. Kantel de hoofdspiegel
 6. Check de optische as
 7. Doe de stertest
 8. Check de finder
 Vangspiegel: offset of niet?
 Collimatie gereedschap
 de stip op de hoofdspiegel
 het kijkgaatje
 de eenvoudige kijkbuis
 de kijkbuis met kruisdraad
 de cheshire
 de gecombineerde buis
 de laser collimator
 de autocollimator
 het centreermasker
 Maken van collimatie gereedschap

Wat is collimeren eigenlijk?
Het collimeren van een telescoop is het met elkaar in lijn brengen van de optische componenten (lensen, spiegels, prisma's oculairen) Dit moet zeer accuraat gebeuren anders krijg je een slechter beeld dan mogelijk is met de betreffende telescoop. Alle soorten telescopen: Newtons, Schmidt-Cassegrians, refractors etc. moeten goed gecollimeerd worden. Ze zijn echter (zeer) verschillend van bouw en hebben verschillende (typen) optische componenten. In dit artikel gaat het alleen om de Newton telescoop.
Newton? Mijn telescoop is een Dobson telescoop!
Prima! Een Dobson is een Newton telescoop met een speciaal soort montering. Alleen die montering onderscheidt hem van andere Newton telescopen. Wat het collimeren betreft maakt het geen verschil.
En als de telescoop al in de fabriek is gecollimeerd?
In de meeste gevallen zal hij dan toch (regelmatig) gecollimeerd moeten worden, omdat: - de spiegel door de manier waarop die is geplaatst (in een verstelbare cel) mogelijk iets kan bewegen in zijn cel, of de cel zelf iets van instelling kan wijzigen op den duur.
- de stand van de vangspiegel kan wijzigen als de bevestigingsbout(en) of de collimatiebouten wat los raken.
- de grotere Newton telescopen vaak van het truss-type zijn en steeds voor het waarnemen in elkaar moeten worden gezet. Een kleine afwijking ten opzichte van hoe dat de keer ervoor gebeurde maakt collimatie noodzakelijk.
Als collimeren dan regelmatig nodig is, waarom zou je dan een Newton aanschaffen?
Er kunnen natuurlijk goede redenen zijn om een ander type telescoop aan te schaffen. Maar een Newton telescoop is een zeer goede telescoop als hij goed is gecollimeerd: net zo goed en soms zelf beter dan een ander soort telescoop met dezelfde maat objectief. En vaak een stuk goedkoper. Vergelijk het met een gitaar die je steeds moet stemmen: Of zou je die om die reden omruilen voor een piano?
Newtons hebben vaak een slechte reputatie, juist omdat ze (heel) slecht gecollimeerd zijn. Vaak zien de eigenaars het belang van een echt goede collimatie niet in of collimeren met gebrekkige hulpmiddelen of helemaal zonder enig hulpmiddel. Slechte prestaties door een slechte spiegel zijn niet gemakkelijk en goedkoop te verhelpen. Goed collimeren echter kan iedereen leren, zodat de prestatie van de telescoop daar in elk geval niet onder hoeft te lijden.

Het vanaf het begin tot het eind collimeren van een (nieuwe) telescoop vergt even tijd, maar als dat eenmaal is gebeurd, is het slechts een of enkele minuten werk om de collimatie aan het begin van elke waarneemavond even te checken en te preciseren.

volgende pagina

Go to: main menu

Go to: A 20 inch f/3.6 computerized Dobsonian
Go to: A trilateral computerized 20 inch f/5 Dobsonian
Go to: Project: five 12 inch lightweight Dobsonians
Go to: Motorizing a 12 inch lightweight Dobsonian
Go to: 20 inch telescope Go to: Equatorial platform Go to: Scotch mount
Go to: Binocular mount Go to: Dobsonian tips Go to: Bending aluminium
Go to: Collimating Go to: Making a Krupa collimator Go to: Dotting the primary
Go to: A ballhead type telrad/finder mount Go to: Mirror making log of 300 mm mirror
Go to: Using digital finder charts at the eyepiece Go to: Astronomy links
Go to: Building a spherometer Go to: Building a Bath interferometer
Go to: A Foucault-Ronchi tester Go to: Building a mirror making machine
Go to: Astronomy Go: Home

Email to: Jan van Gastel

tumblr tracker