INHOUDSOPGAVE

 Wat is collimeren eigenlijk?
Theoretische achtergrond
 de optische onderdelen
 de optische assen
 collimatiefouten
 - type 1A fout
 - type 1B fout
 - type 2 fout
 - type 3 fout
 - type 4 fout
 Het collimeren
 inleiding
 1. zet de focuser haaks
 2. offset de vangspiegel
 3. centreer de vangspiegel
 4. kantel de vangspiegel
 5. Kantel de hoofdspiegel
 6. Check de optische as
 7. Doe de stertest
 8. Check de finder
 Vangspiegel: offset of niet?
 Collimatie gereedschap
 de stip op de hoofdspiegel
 het kijkgaatje
 de eenvoudige kijkbuis
 de kijkbuis met kruisdraad
 de cheshire
 de gecombineerde buis
 de laser collimator
 de autocollimator
 het centreermasker
 Maken van collimatie gereedschap
7. Voer de stertest uit om te fine-tunen
 Het doel van collimeren is om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van sterren en andere objecten. De collimatie kan gecheckt worden op een ster, met een vergroting van 1-2 maal per mm aperture. Deze test is alleen zinvol bij goede seeing. Als de seeing slecht is moet de ster erg ver uit focus worden gedraaid om een rustig uitfocus beeld te krijgen. Bijstellingen zijn dan niet nauwkeurig meer en zeer kleine afwijkingen zijn niet te zien, terwijl het daar in deze stap juist om gaat.

Hoe gaat het in zijn werk? Plaats een ster in het centrum van het beeldveld. Het is heel belangrijk dat die echt in het centrum staat! Voor een telescoop die niet kan volgen kan Polaris worden gebruikt, omdat die relatief stilstaat. Draai de ster uit focus. Wat je ziet als de collimatie perfect is (en de seeing ook) is hetgeen op de plaatjes hieronder te zien is (uit Suiter: Startesting astronomical telescopes). Het middelste beeldje is extra vergroot en in werkelijkheid dus kleiner. Deze plaatjes zijn simulaties voor een telescoop met een offset vangspiegel. Als er een zichtbare assymetrie is (meer licht aan de ene dan aan de andere kant van het midden van een beeldje) moet de collimatie van de hoofdspiegel worden bijgesteld.

Het is mogelijk dat het optisch centrum van de hoofdspiegel niet samenvalt met het mechanisch centrum. Als met behulp de stertest een perfecte collimatie is bereikt en het blijkt dat de stip dan niet meer gecentreerd is in de Cheshire, is het handig de stip te verplaatsen (als dat kan) zodat die wel in de Cheshire is gecentreerd. Vervolgens kan dan met de Cheshire zeer goed worden gecollimeerd en is de stertest niet meer noodzakelijk. Overtuig je er wel van dat de Cheshire iedere keer precies op dezelfde manier in de focusser zit en dat het kijkgaatje in de Cheshire exact in het midden zit.

8. Check de finder en stel die af indien nodig
Na het collimeren staat de optische as van de telescoop meestal niet meer parallel aan die van de finder. Die zal in dat geval opnieuw moeten worden afgesteld. Verder is het handig ook te checken of de collimatie in alle posities van de telescoop (van bijna horizontaal tot zenit) stand houdt. Het komt bij Dobsons nogal eens voor dat er zoveel speling in de spiegelcel zit dat dit niet het geval is. Er zal dan aan de spiegelcel gesleuteld moeten worden. Ook komt het soms voor dat de vangspiegelhouder of spider niet rigide genoeg is, hetgeen eveneens de collimatie enigszins gevoelig maakt voor de stand van de telescoop.

volgende pagina

Go to: main menu

Go to: A 20 inch f/3.6 computerized Dobsonian
Go to: A trilateral computerized 20 inch f/5 Dobsonian
Go to: Project: five 12 inch lightweight Dobsonians
Go to: Motorizing a 12 inch lightweight Dobsonian
Go to: 20 inch telescope Go to: Equatorial platform Go to: Scotch mount
Go to: Binocular mount Go to: Dobsonian tips Go to: Bending aluminium
Go to: Collimating Go to: Making a Krupa collimator Go to: Dotting the primary
Go to: A ballhead type telrad/finder mount Go to: Mirror making log of 300 mm mirror
Go to: Using digital finder charts at the eyepiece Go to: Astronomy links
Go to: Building a spherometer Go to: Building a Bath interferometer
Go to: A Foucault-Ronchi tester Go to: Building a mirror making machine
Go to: Astronomy Go: Home

Email to: Jan van Gastel