INHOUDSOPGAVE

 Wat is collimeren eigenlijk?
Theoretische achtergrond
 de optische onderdelen
 de optische assen
 collimatiefouten
 - type 1A fout
 - type 1B fout
 - type 2 fout
 - type 3 fout
 - type 4 fout
 Het collimeren
 inleiding
 1. zet de focuser haaks
 2. offset de vangspiegel
 3. centreer de vangspiegel
 4. kantel de vangspiegel
 5. Kantel de hoofdspiegel
 6. Check de optische as
 7. Doe de stertest
 8. Check de finder
 Vangspiegel: offset of niet?
 Collimatie gereedschap
 de stip op de hoofdspiegel
 het kijkgaatje
 de eenvoudige kijkbuis
 de kijkbuis met kruisdraad
 de cheshire
 de gecombineerde buis
 de laser collimator
 de autocollimator
 het centreermasker
 Maken van collimatie gereedschap

Gereedschappen (hulpmiddelen) om te collimeren

 Welke gereedschappen of hulpmiddelen kunnen worden gebruikt om het collimeren een voudiger en nauwkeurig te maken? Hieronder worden er een aantal beschreven. Ze zijn met niet al teveel moeite zelf te maken, maar ook te koop. In sommige gereedschappen kun je ook toleranties inbouwen, zodat je in een oogopslag kunt zien of de collimatie goed genoeg is.
De stip op de hoofdspiegel
 Dit is een kleine (maar ook weer niet te kleine) stip van verf of tape op het optisch centrum van de hoofdspiegel. Die kan rond zijn maar net zo goed vierkant of driehoekig. Zo'n stip is heel belangrijk. Hij zit in de schaduw van de vangspiegel, dus heeft geen enkele invloed op de prestaties van de telescoop. Meestal wordt zo'n stip er door de verkoper niet opgezet en het advies is: zet een stip op je hoofdspiegel. Omdat het optisch centrum niet altijd met het geometrisch centrum samenvalt, verdient een verplaatsbare stip de voorkeur. Hoe maak je zo'n stip? Markeer op twee plastic linealen of strips de rand en het centrum van de spiegel. Maak van de linealen een kruis en bevestig een stip van tape met een heel klein stukje tape exact in het gezamenlijke middelpunt. Leg de randmarkeringen precies op de rand van de spiegel en druk de stip van tape op het cenrum van de spiegel. Klik hier voor andere nauwkeurige manier om een stip van tape aan te brengen.

U vraagt zich wellicht af of zo'n stip per se nodig is en of het wellicht ook zonder kan. Het antwoord: met en stip collimeren is nauwkeuriger, maar het kan ook zonder (zie verder).

En de vangspiegel? Moet daar ook een stip op?
In tegenstelling tot de stip op de hoofdspiegel kan een stip op de vangspiegel wel invloed op het beeld hebben en zelfs het zicht op de stip die op de hoofdspiegel is aangebracht belemmeren. Het advies is danook om het niet te doen.

Het kijkgaatje
Dit is een kapje met een klein gaatje (1-2 mm) dat over het uiteinde van de focusser past en waardoor je in de telescoop kunt kijken. Hiervoor wordt vaak het doosje gebruikt van een fotorolletje. Je kunt de zaak afstellen tot het onderstaande er concentrisch uitziet (van buiten naar binnen):
  • het binnenste uiteinde van de focusseerbuis
  • de vangspiegel (niet zo goed te zien vanwege reflectie van de buis)
  • de hoofdspiegel gereflecteerd in de vangspiegel
  • de refelectie van de vangspiegel- deze (en alleen deze) is niet concentrisch met de rest
  • de reflectie van de focusseerbuis en kapje (als het doorzichting is) met kijkgaatje
  • de stip op de hoofdspiegel

    • Deze "op het zicht" collimatie is weinig precies en je hebt geen enkele controle op toleranties, die vooral voor telescopen met lage f/waarden nogal kritisch zijn. Met wat zorg en geluk is het in elk geval beter dan helemaal niets doen. Je kunt het ook helemaal zonder kijkgaatje doen en gewoon in de lege focusser kijken. Dit is echter nog onnauwkeuriger. Gebruik dus minstens een kijkgaatje, gevolgd door collimeren met de stertest.

    volgende pagina

    Go to: main menu

    Go to: A 20 inch f/3.6 computerized Dobsonian
    Go to: A trilateral computerized 20 inch f/5 Dobsonian
    Go to: Project: five 12 inch lightweight Dobsonians
    Go to: Motorizing a 12 inch lightweight Dobsonian
    Go to: 20 inch telescope Go to: Equatorial platform Go to: Scotch mount
    Go to: Binocular mount Go to: Dobsonian tips Go to: Bending aluminium
    Go to: Collimating Go to: Making a Krupa collimator Go to: Dotting the primary
    Go to: A ballhead type telrad/finder mount Go to: Mirror making log of 300 mm mirror
    Go to: Using digital finder charts at the eyepiece Go to: Astronomy links
    Go to: Building a spherometer Go to: Building a Bath interferometer
    Go to: A Foucault-Ronchi tester Go to: Building a mirror making machine
    Go to: Astronomy Go: Home

    Email to: Jan van Gastel