INHOUDSOPGAVE

Wat is collimeren eigenlijk?
Theoretische achtergrond
 de optische onderdelen
 de optische assen
 collimatiefouten
 - type 1A fout
 - type 1B fout
 - type 2 fout
 - type 3 fout
 - type 4 fout
 Het collimeren
 inleiding
 1. zet de focuser haaks
 2. offset de vangspiegel
 3. centreer de vangspiegel
 4. kantel de vangspiegel
 5. Kantel de hoofdspiegel
 6. Check de optische as
 7. Doe de stertest
 8. Check de finder
 Vangspiegel: offset of niet?
 Collimatie gereedschap
 de stip op de hoofdspiegel
 het kijkgaatje
 de eenvoudige kijkbuis
 de kijkbuis met kruisdraad
 de cheshire
 de gecombineerde buis
 de laser collimator
 de autocollimator
 het centreermasker
 Maken van collimatie gereedschap

3. Centreer de vangspiegel in de buis
zoals gezien vanuit het centrum van de buitenste stralen. Dit is het punt waar de hoofdspiegel precies het oppervlak van de vangspiegel lijkt te vullen. Zoals gezegd hoort de vangspiegel hiervoor eigenlijk ge-offset (weg van de focusser) te worden (zie vorige stap) en eenzelfde afstand in de richting van de hoofspiegel. Vanwege het perspectief gebeurt dit laatste echter automatisch: als de vangspiegel er gecentreerd uitziet is deze offset automatisch tot stand gebracht.

Het is zeer handig om alvorens te beginnen met deze stap een wit vel papier tussen vangspiegel en hoofdspiegel te bevestigen (met een stukje tape of zo). Dan zie je alleen de vangspiegel en niet de (in deze fase verwarrende) reflecties van en in de hoofdspiegel (zie dit plaatje). Heb je een trusstube: laat dan het deksel op de mirrorbox, een vel papier is in dat geval niet nodig. Het centreren kan gedaan worden met behulp van een eenvoudige of combinatie kijkbuis die verderop (zie menu hiernaast) worden beschreven. Er kan ook een buis met kruisdraad of een holografische laser collimator voor worden gebruikt, nl. als er een stip op de vangspiegel is aangebracht. Mocht de vangspiegel iets zijwaarts van de optische as staan, ga dan terug naar stap 1 en zet de focusser iets schuin, of ga weer naar stap 2 en verdraai de stelschroeven van de spider iets (als dat mogelijk is), zodat de positie van de vangspiegel wordt gecorrigeerd. Stap 3 minimaliseert de type 2 fout.

4. Kantel de vangspiegel zodat de verlengde optische as de hoofdspiegel in het centrum raakt
Neem nu eerst het witte vel papier weer weg (of haal het deksel van de mirrorbox) zodat de hoofdspiegel zichtbaar wordt. Gebruik voor het kantelen de stelbouten van de vangspiegelhouder (dus niet de collimatiebouten van de hoofdspiegel!). Ook kan de vangspiegel indien nodig iets geroteerd worden. Verander in deze stap echter niets meer aan de vorige instellingen. In deze stap kan een lasercollimator worden gebruikt. De laserstraal moet dan het centrum van de stip op de hoofspiegel raken. Ook kan een kruisdraad buis worden gebruikt om de stip te centreren. Als er geen stip op de hoofdspiegel staat kun je de hoofdspiegel in een kijkbuis centreren.

Als je de vangspiegel kunt roteren bestaat het risico dat je hem scheef zet, door hem naar de ene kant schuin te zetten en hem naar de andere kant te roteren. Als je ziet dat de vangspiegel of de reflectie ervan scheef staat zet hem dan recht en draai hem daarna tot de hoofdspiegel er ruwweg mee in lijn staat. Begin dan opnieuw met deze stap zonder de vangspiegel te roteren.

Controleer na deze stap of de in de vorige stappen (2 en 3) bereikte instellingen nog kloppen en stel ze opnieuw af als ze gewijzigd blijken te zijn.

Als de hoofdspiegel slecht is afgesteld kan een deel van de rand onzichtbaar zijn door de opening van de buis die het zicht erop wegneemt. Als dit het centreren moeilijk maakt, ga dan even naar stap 5 om de hoofdspiegelafstelling iets handiger te maken voor stap 4 en werk dan stap 4 verder af. Stap 4 minimaliseerd de type 1B fout.

volgende pagina

Go to: main menu

Go to: A 20 inch f/3.6 computerized Dobsonian
Go to: A trilateral computerized 20 inch f/5 Dobsonian
Go to: Project: five 12 inch lightweight Dobsonians
Go to: Motorizing a 12 inch lightweight Dobsonian
Go to: 20 inch telescope Go to: Equatorial platform Go to: Scotch mount
Go to: Binocular mount Go to: Dobsonian tips Go to: Bending aluminium
Go to: Collimating Go to: Making a Krupa collimator Go to: Dotting the primary
Go to: A ballhead type telrad/finder mount Go to: Mirror making log of 300 mm mirror
Go to: Using digital finder charts at the eyepiece Go to: Astronomy links
Go to: Building a spherometer Go to: Building a Bath interferometer
Go to: A Foucault-Ronchi tester Go to: Building a mirror making machine
Go to: Astronomy Go: Home

Email to: Jan van Gastel